Begeleiding in de context: visie

Het begrip ‘contextueel interveniëren’ wordt reeds geruime tijd in de mond genomen. Deze visie gaat terug op de zgn. Contextuele Therapie van de Hongaarse-Amerikaanse psychiater en gezinstherapeut Iván Böszörményi-Nagy. De term ‘context’ is gekozen om de dynamische verbondenheid aan te geven van een persoon met zijn of haar betekenisvolle relaties doorheen de generaties, naar het verleden en de toekomst. Contextuele hulpverlening is dus hulpverlening die rekening houdt met en gebruik maakt van deze dynamische verbondenheid. Ieder mens maakt deel uit van een familiaal netwerk van verhoudingen. De contextbegeleider, als contextuele hulpverlener, houdt - ook als hij werkt met een enkeling - dit intergenerationele netwerk voortdurend in het oog. Ook de belangen van de afwezigen en van de komende generaties worden in aanmerking genomen. Deze visie van ‘contextueel interveniëren’ wordt in kaart gebracht met vier dimensies. Deze dimensies bij genoegzaam gekend. (in bijlage nog bijkomende linken invoegen: zie: http://www.lerenoverleven.org/gedachtegoed/ivan-boszormenyi-nagy/)  

De praktijk van de contextuele hulpverlening

De grondhouding van de contextueel geïnspireerde hulpverlener is de meerzijdige partijdigheid: hij is bekommerd om al diegenen die door zijn hulpverlening worden beïnvloed. Dat wil zeggen: ook de ouders en/of partner en/of kinderen van de cliënt. Hij streeft naar een zo eerlijk mogelijke relatie tussen de cliënt en zijn context en is gericht op het doorbreken van isolement en op het herstellen van dialoog. Methodisch hanteert hij een aantal specifieke contextuele interventies:

• het erkenning geven voor het onrecht dat de cliënt werd aangedaan (erkenning voor het slachtoffer) en voor datgene wat hij doet voor anderen (erkenning van de verdienste);
• het opzoeken en aanwenden van de resterende hulpbronnen: wiè in de context kan wàt doen, dat positief bijdraagt tot de betrouwbaarheid van de relatie?
• de verwachting van actie: de voortdurende, consequent volgehouden en expliciete verwachting van de hulpverlener dat de cliënt actie zal ondernemen, die deel uitmaakt van verantwoord ouderschap, kind zijn of partnerschap. Een zorgvuldige timing is daarbij uiteraard noodzakelijk;
• de hulpverleningsacties die het leunen op destructief recht door de minderjarige en door de ouders pogen om te buigen in verwerven van verdiensten (of constructief recht).
• het verbindend bevragen: de hulpverlener hanteert consequent een verbindende verhoudingstaal;
• het meerzijdig partijdig betrekken van de diverse gezinsleden: vermijden om met bepaalde gezinsleden in coalitie te gaan en erop aansturen om de kring van belangrijke betrokkenen steeds weer open houden, ook als ze afwezig of onmondig zijn.

Een belangrijk hulpmiddel om de loyauteit en de ‘contextuele dimensies’ ook non-verbaal te tonen is het gebruik maken van duplo-popjes. Dit hulpmiddel steunt op het innemen door de gezinsleden van een meta-positie, dit wil zeggen dat ouders en kinderen van op korte afstand naar zichzelf en het eigen functioneren kunnen kijken. Uiteindelijk kan voor de ouder hierdoor een onderscheid gemaakt worden tussen de werkvloer-ouder en de meta-ouder (zie ‘Ouderschap’). De meta-ouder is de ouder die overzicht houdt, die ‘wikt en weegt’, die over zijn eigen situatie als ouder kan praten. Het versterken van de meta-positie van de ouder is dus hèt werkterrein van de contextbegeleider. Dit kan via het contextuele denken met de toevoeging van de duplo-taal op indringende wijze gebeuren. In het dagcentrum is het gebruik van de duplo-taal één van de basismethodieken.